9 kwietnia 2024 roku szereg organizacji społecznych zajmujących się pomocą uchodźcom i uchodźczyniom z Ukrainy, w tym Homo Faber, zostało zaproszonych na konsultacje nowelizacji „ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa”, przygotowanej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Do grona dyskutantów dołączono także organizacje międzynarodowe oraz, co kluczowe — przedstawicieli ministerstw, których niektóre regulacje będą dotyczyły: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Edukacji Narodowe, Urząd ds Cudzoziemców etc. Z ramienia Homo Faber w spotkaniu uczestniczyła Anna Dąbrowska.
Przedmiotem dyskusji były: wsparcie w zakresie zakwaterowania; statusy pobytowe, świadczenia, uznawanie kwalifikacji zawodowych, piecza zastępcza, a zwłaszcza zmiany, które w tych obszarach nowelizacja wprowadza.
Na podstawie przesłanych dokumentów, w tym projektu ustawy, Stowarzyszenie Homo Faber bezpośrednio oraz jako część Konsorcjum Migracyjnego, przygotowało swoje uwagi i wątpliwości oraz pytania. Oto kluczowe z nich:
1. Miejsca Zbiorowego Zakwaterowania. Postulujemy za konieczne określenie standardów, które muszą spełniać wybrane do pełnienia
funkcji MZZ lokalizacje w całej Polsce. Zachęcamy także do przygotowania ujednoliconych zasad funkcjonowania MZZ ujawnionych mieszkańcom tychże.
2. Relokacja. W sytuacji likwidacji niektórych punktów apelujemy o poszukiwanie możliwości zakwaterowania osób w lokalizacjach uwzględniających ich sytuację — podjęte zatrudnienie, edukację szkolną dzieci etc. (Jako organizacja dysponujemy także spisanymi zasadami i minimalnymi normami, które powinna spełniać każda relokacją).
3. Dokument podróży. Zwracamy uwagę, że obecnie w Polsce przebywają osoby nieposiadające ważnego dokumentu podróży. Są to między innymi osoby ewakuujące się z terenów okupowanych.
4. Osoby z niepełnosprawnościami a partycypacja w kosztach utrzymania. Powodem zwolnienia z partycypacji w kosztach utrzymania w MZZ jest orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami konieczności stałej
lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby. W praktyce dnia codziennego obserwujemy, że w przypadku stopnia niepełnosprawności zespół orzekający nie dodaje elementu potrzeby opieki. Wymóg tego jest w tym przypadku krzywdzący, samo orzeczenie o niepełnosprawności powinno kwalifikować do zwolnienia z kosztów, (zastosowanie dyskryminacji pozytywnej).
5. Kampania informacyjna. Apelujemy, aby tym razem to rząd wziął na siebie ciężar przygotowania szerokiej i wielojęzycznej
kampanii informacyjnej, która będzie poprzedzała etap wdrożenia nowelizacji, uwzględniała także najczęściej pojawiające się pytania i tonowała nastroje.
To co oceniamy w nowelizacji zdecydowanie na plus to wprowadzenie możliwości aplikowania o pobyt czasowy. Rozwiązanie to pozwoli ogromnej liczbie ludzi, którzy wiążą swoją przyszłość w Polsce, zaplanować sobie życie w dłuższej niż to było do tej pory perspektywie, a w konsekwencji wejść śmielej w procesy integracyjne.
Pozytywnie czytamy także powiązanie wypłacania świadczenia wychowawczego 800+ ze spełnianiem obowiązku szkolnego o ile szkoły wejdą w wieloaspektowy proces wypracowywania niezbędnych zmian służących budowie kompetencji kadry, przeciwdziałania przemocy rówieśniczej, zatrudniania asystentów/ek międzykulturowych czy wreszcie co wydaje się szczególnie ważne z perspektywy ukraińskich rodziców — nie asymilacji dzieci, a wspierania ich tożsamości narodowej i etnicznej, rozwoju kompetencji językowych kraju pochodzenia.
Nowelizacja ustawy bez wątpienia będzie oznaczała także dla nas — organizacji wspierających osoby uchodźcze w polskich miastach — masę pracy. Jako Homo Faber koordynując Baobab
Już dziś obserwujemy znaczne zwiększenie liczby klientów i klientek poszukujących sprawdzonych informacji nt. zmian, pytań o indywidualne losy. W najbliższym czasie przewidujemy wzrost zapytań.
Moment kiedy ustawa wejdzie w życie, będzie z pewnością generował ogromną ilość osób potrzebujących wsparcia także w sytuacji szczególnej. To co robimy, to wzmacniamy obsadę zespołu, planujemy doszkalanie zespołu oraz przygotowywanie FAQ (najczęściej pojawiacie się pytania) wraz z odpowiedziami oraz dystrybucję rządowych materiałów informacyjnych. I oczywiście wszelki możliwymi sposobami tonowanie nastrojów oraz przeciwdziałanie dezinformacji.
W spotkaniu zainicjowanym przez Podsekretarza Stanu w MSWiA Macieja Duszczyka, udział wzięły ekspertki i eksperci m.in. z UNHCR Polska Save the Children International Mercy Corps IOM Poland Habitat for Humanity Narodnyj Dim - Dom Ukraiński Polskie Forum Migracyjne Fundacja Ocalenie Stowarzyszenie Interwencji Prawnej Homo Faber Centralna Rada Romów w Polsce Centrum Doradztwa i informacji dla Romów NGO Forum "Razem" Fundacja Leny Grochowskiej i Fundacja Stand with Ukraine.
